THIEN TUONG TEMPLE
Lòng Con Như Chiếc Lá Khoai
Có nhiều vị Phật tử, nhất là những người lớn tuổi, hay than rằng: “Thưa Thầy, con rất thích nghe Pháp, nhưng nghe nhiều mà không nhớ được bao nhiêu!
Lòng con như chiếc lá khoai
Nghe bao nhiêu Pháp, ra ngoài bấy nhiêu!
Như vậy, không biết có lợi ích gì không?”
Xin thưa, có tâm ưa thích nghe Pháp là bước đầu trong quá trình cần cầu Chánh Pháp qua công phu Văn-Tư-Tu, tức nghe Pháp, tư duy Pháp nghĩa, và phản tỉnh tu hành. Đây chính là nền tảng của sự nghiệp giải thoát, giác ngộ mà bất cứ người tu nào cũng phải trải qua. Cho nên, mục đích nghe Pháp chính là để tăng trưởng trí tuệ (prajna-wisdom) mà không phải kiến thức (knowledge). Kiến thức là sự hiểu biết dựa trên thông tin (information), sự suy lý (reasoning), và ghi nhớ (memory). Còn trí tuệ là khả năng thấy được sự thật nơi chính mình, để vượt qua những mê lầm chấp trước và phiền não khổ đau. Kinh Di Giáo đức Phật dạy: “Này các thầy Tỳ-kheo, có trí tuệ sẽ không tham đắm việc thế gian. Ai thường quán sát mình, không đánh mất trí tuệ! Người đó sẽ giải thoát trong giáo Pháp của ta!” Cho nên, nghe Pháp nhớ được nhiều không quan trọng bằng việc tin sâu hiểu chắc dù chỉ một bài kệ, rồi lấy đó là tư lương tu tập. Kinh Pháp Cú Thí Dụ nói:
Dù tụng kinh được nhiều
Không hiểu nghĩa, ích gì?
Hiểu được một câu Pháp
Hành theo đắc được Đạo!
Tất nhiên, nếu chúng ta vừa có kiến thức, vừa có trí tuệ sẽ giúp ích rất nhiều trên con đường tự tu và hoằng hóa, thực hành Bồ-tát đạo, lợi ích chúng sinh. Còn nếu phải chọn một trong hai, người con Phật thà làm một người có trí tuệ, tin sâu nhân quả, phát tâm chân thật tu hành, hơn là một học giả Phật giáo mà không tin sâu nhân quả! Thực ra, nếu chỉ có kiến thức mà không có lòng tin sâu chắc nơi nhân quả và phát tâm tha thiết tu hành, thì kiến thức Phật Pháp đó có thể trở thành sở tri chướng, tăng trưởng bản ngã, thậm chí rơi vào thế trí biện thông, một trong tám nạn! Thực tế cho thấy, không ít người có bằng cấp cao về Phật học, nhưng lại không có học Phật! Những vị này không tin nhân quả, nghi ngờ kinh điển, tự mình đã không hành trì nhiều mà còn bác phá lòng tin của người khác! Học Phật chỉ có tri thức mà không có trí tuệ, không thể nào chấm dứt phiền não khổ đau!
Có một vị Phật tử lớn tuổi thường nghe Pháp, nhưng không ghi nhớ nhiều. Một hôm, bà gặp lại một người bạn lâu năm. Sau khi hàn huyên thăm hỏi, người bạn hỏi bà lúc này thường làm gì cuối tuần? Bà trả lời thường về chùa nghe Pháp vì thầy thuyết giảng rất hay. Bà bạn hỏi: “Hay như thế nào, thử nói lại xem sao?” Bà biết hay nhưng không sao nhớ để nói lại cho bạn nghe. Người bạn thấy vậy mới nói: “Bà nói nghe Pháp hay lắm mà không nhớ gì để nói lại, như vậy thực là vô ích!” Bà Phật tử trả lời: “Tuy tôi không nhớ nhiều để kể lại, nhưng tôi sẽ chứng minh cho chị thấy mình nghe Pháp tuy không nhớ nhưng vẫn lợi ích vô cùng.” Nói xong, bà dẫn người bạn ra sau nhà. Đi ngang qua bếp, bà tiện tay lấy chiếc rỗ treo trên vách, lâu ngày bụi đóng đen dơ. Sau đó, bà đến bên lu nước, rồi dùng chiếc rỗ này để múc nước. Nhưng chiếc rỗ không thể nào chứa nước, múc vào bao nhiêu, chảy ra ngoài bấy nhiêu. Nhưng bà vẫn kiên nhẫn múc nước. Được một hồi, bà dừng lại, đưa rỗ lên cho bà bạn thấy, rồi bảo: “Tôi giống như chiếc rỗ này. Trước khi múc nước chiếc rỗ đen dơ, giờ đây đã trở thành trắng sạch, dù nó không chứa được một giọt nước nào! Cũng vậy, thầy giảng bao nhiêu nghe qua tôi đều không nhớ rõ để thuật lại. Nhưng nhờ nghe Pháp, tâm tôi lần lần ít hờn ít giận hơn trước. Nhờ vậy, cuộc sống tôi được an vui hạnh phúc, có quan hệ tốt đẹp hơn với gia đình con cái, cho đến xã hội bên ngoài! Cho nên, nghe Pháp dù không nhớ, vẫn không phải là không có lợi ích.”
Tóm lại, nếu ai tự xét thấy:
Lòng con như chiếc lá khoai
Nghe bao nhiêu Pháp ra ngoài bấy nhiêu!
là người tự biết được mình, khiêm cung cầu tiến! Đây cũng là bước đầu của trí tuệ. Vì vậy,
Bấy nhiêu kể cũng đã nhiều
Biết mình là trí, ngã tiêu nghiệp trừ
Lá khoai bụi sạch chẳng dư
Nhờ dòng nước Pháp, từ từ rửa tâm!
Nam-mô Hoan Hỷ Tạng Bồ-tát Ma-ha-tát
Sakya Minh-Quang kính ghi
Chùa Linh Sơn, Worcester, MA ngày 12 tháng 05, 2019
